پرسشنامه چیست؟

سلام

قبلا مقاله ی نوشتیم با عنوان فرق بین user interview و Questionnuires که یک توضیح مختصری راجب به این دو مفهوم دادیم؛ حال در این مقاله قصد داریم تا به صورت کاملا تخصصی درباره پرسش نامه یا همون Questionnuires را شرح دهیم؛ در ادامه همراه بپرسم باشید.

پرسشنامه چیست؟

پرسشنامه چیست ؟

پرسشنامه یک ابزار تحقیقاتی است با هدف جمع آوری اطلاعات که شامل سوالات و درخواست هایی می شود. پرسشنامه های تحقیقاتی که در سال ۱۸۳۸ توسط انجمن آمار لندن تهیه شد معمولا ترکیبی از دو سوالات باز و بسته می باشد. در سوالات باز کاربر این امکان را دارد تا افکار خود را کامل تشریح کند در حالی که در سوالات بسته این امکان وجود ندارد.

داده های جمع آوری شده از پرسشنامه ها می تواند هم کیفی باشد و هم کمی، همچنین یک پرسشنامه می تواند در قالب یک نظرسنجی ارائه شود یا نشود ولی یک نظرسنجی همیشه شامل یک پرسشنامه است.

انواع پرسشنامه

برای درک بهتر پرسشنامه چند نمونه در زیر تهیه شده است :

• پرسشنامه رضایت مشتری : تا زمانی که بین مشتری و سازمان تعامل وجود داشته باشد، می تواند این نوع پرسشنامه مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال پس از صرف غذا در رستوران، شما می توانید نظرسنجی را برای شما ارسال کنید و یا در محل از او نظرسنجی کنید. با این که می توانید بفهمید که عملکرد کارکنان شما چگونه بوده است و مشتری از رستوران و کیفیت غذای راضی بوده یا خیر.
• پرسشنامه رضایت از استفاده از محصول : برای درک بهتر روند استفاده از محصول خود و محصولات مشابه می توانید از این نوع پرسشنامه استفاده کنید. با این کار می توانید به این نتیجه برسید که مشتریان شما از چه نوع محصولاتی لذت می برند و دوست دارند که در بازار این محصولات را مشاهده کنند.
• پرسشنامه ارزیابی ارتباطات سازمان : با کمک این پرسشنامه می توانید بررسی کنید که ایا سیاست های سازمان به طور کلی بین کارکنان و مشتریان استفاده می شود یا خیر.
• پرسشنامه های ساختار یافته : پرسشنامه های ساختار یافته داده های کمی را جمع اوری می کنند. این نوع پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات دقیق برنامه ریزی و طراحی شده است. در این نوع پرسشنامه ها ابتدا یک تحقیق رسمی را اغاز نمونده و داده هایی را جمع آوری میکنند سپس آن ها را با داده های قبلی مورد بررسی قرار می دهند و به افزایش اعتبار یا رد فرضیه های قبلی کمک می کنند.
• پرسشنامه های بدون ساختار : با اینکه در این نوع پرسشنامه هم ساختاری وجود دارد ولی از هیچ چیزی که پاسخ های پاسخ دهنده را محدود کند استفاده نمی شود.

هزاران نوع پرسشنامه دیگر وجود دارد و شما می توانید بسته به نیاز و نوع اطلاعاتی که نیاز دارید پرسشنامه دلخواه خود را ایجاد کنید. این نوع پرسشنامه ها چون سوالات استاندارد شده ای دارند که از قبل برای همه به یک صورت تعریف شده، می تواند جایگزین خوبی برای گفت و گوی فردی باشد و در جمع آوری داده های قابل استفاده راحت تر باشد. البته محدودیت های نیز دارد. به عنوان مثال پاسخ دهندگان باید همه سوالات را بخوانند و به دقت پاسخ دهند و اگر شما از طریق ایمیل پرسشنامه ای را برای طیف وسیعی از کاربران ارسال کنید و تعدادی از کاربران، در لیست اهداف شما نباشند حتی در صورت پاسخ دادن نیز می تواند داده های غلط و نادرستی را به شما بدهند.

پرسشنامه

مزایای یک پرسشنامه خوب

یک پرسشنامه خوب میتواند شامل موارد زیر باشد :

• جمع اوری داده های زیاد در مدت زمان کم
• مقرون به صرفه و سریع است ( نرم افزار هایی زیاد وجود دارند که میتوانند پرسشنامه های آنلاین را برای شما طراحی و بعد از پاسخ کاربران برای شما داده ها را در سریع ترین زمان ممکن تحلیل و آنالیز کنند. )
• باعث محبوبیت برند تجاری شما می شود
• در طول زمان می توان داده ها را از نظر زمانی و تاریخی با هم مقایسه کرد و درک بهتری از تغییر خصوصیات کاربران در طول زمان های مختلف به دست آورد
• کاربر می تواند بدون افشای هویت خود سوالات را پاسخ دهد

ویژگی های یک پرسشنامه خوب

بسته به نوع اطلاعاتی که نیاز است از کاربران جمع اوری شود طراحی نظرسنجی متفاوت خواهد بود. از پرسشنامه های کیفی زمانی استفاده می شود که نیاز به جمع آوری اطلاعات اکتشافی برای اثبات یا رد فرضیه ای وجود داشته باشد و از پرسشنامه های کمی برای تایید یا آزمایش فرضیه ای که قبلا ایجاد شده است استفاده خواهد شد. با این حال، بیشتر پرسشنامه ها دارای برخی ویژگی های اساسی هستند :

• یکنواختی : پرسشنامه های برای جمع آوری اطلاعات جمعیت شناختی، نظرات شخصی، حقایق یا نگرش های پاسخ دهندگان بسیار مفید هستند. از مهم ترین ویژگی های نظرسنجی، طراحی و استاندارد سازی یکنواخت است. هر پاسخ دهنده سوالات مشابهی را می بیند. این امر به جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آمادی این داده ها کمک می کند.
• اکتشافی : جمع آوری داده های کیفی باید اکتشافی باشد. هیچ محدودیتی در مورد سوالات موجود در پرسشنامه وجود ندارد. به عنوان مثال یک پرسشنامه جمع آوری داده را برای یک زن خانه دار ارسال می کنید تا نسبت به هزینه و پس انداز وی نسبت به درآمد کلی خانواده درک بهتری داشته باشید.
• سوالات متوالی : این نوع سوالات به طور معمول از یک جریان ساختاریافته از سوالات برای افزایش تعداد پاسخ ها پیروی می کند. در این نوع پرسشنامه سوالات به طوری طراحی می شود که کاربر تشویق شود تا تمامیه سوالات را پاسخ دهد و این امر باعث میشود تا شما برخی از سوالات کلیدی را در اواسط پرسشنامه قرار دهید تا کاربر با پاسخ به ان ها به جمع آوری داده ها کمک کند.

انواع سوالات در پرسشنامه

در یک پرسشنامه می تواند از چندین نوع سوال استفاده کرد و این امر باعث افزایش پاسخ ها خواهد شد زیرا با از بین بردن خسته پی و یکنواختی باعث ایجاد تمایل بیشتر برای مشارکت خواهد شد.

برخی از انواع سولات پرکاربرد عبارت است از :

• سوالات باز : کمک به جمع آوری داده های کیفی بدون هیچی محدودیتی
• سوالات دوگانه :  از طبیعی ترین شکل سوالات در پرسشنامه ها هستند و با دو جواب بله یا خیر پاسخ داده می شوند.
• سوالات چند گزینه ای : از انواع سوالات بسته می باشند و شامل یک سوال با چند گزینه هستند که بر اساس نیاز و مکانی که سوال برای ان طرح شده می تواند یک یا چند گزینه را کاربر انتخاب کند و همچنین می تواند یک گزینه از چند گزینه صحیح و ما بقی غلط باشند.
• سوالات مقیاس بندی : این نوع سوالات بر اساس چهار اصول مقیاس اندازه گیری اسمی، ترتیبی، فاصله ای و نسبت است. از ویژگی های این نوع سوالات درک بهتر در مورد اندازه گیری احساسات، قدرت نگرش و … می باشد. معمولا این نوع سوالات به این شکل است که یک عدد از ۰ تا ۱۰۰ یا از ۰ تا ۱۰ در نظر گرفته می شود و کاربر با انتخاب عدد مورد نظر احساس خود را نسبت به موضوع را بیان می کند. همچنین نیاز است که ارزش اعداد را از قبل برای کاربر توضیح دهیم. به عنوان مثال اگر بپرسیم که چقدر بستنی دوست دارد و مشخص نکنیم که از بین ۱ تا ۱۰ کدام عدد بیشترین و کدام عدد کمترین را نشان میدهد ممکن است کاربر در انتخاب پاسخ درست دچار اشتباه شود.
• سوالات تصویری : همانند سوالات چند گزینه ای است با این تفاوت که پاسخ ها تصاویری هستند که کاربر باید یک یا تعدادی را بر حسب نوع سوالی که ایجاد شده انتخاب کند. این نوع سوالات به دلیل اینکه نیاز به کمترین میزان فکر را دارد باعث می شود تا داده های دقیق تری را به دست آورید.

سوالات پرسشنامه

انواع پرسشنامه بر اساس توزیع

پرسشنامه ها را می توان در اشکال زیر اداره یا توزیع کرد:

• پرسشنامه آنلاین : دریافت پرسشنامه ها از طریق ایمیل و یا سایر رسانه ها
• پرسشنامه تلفنی : پرسیدن سوالات به صورت تلفنی
• پرسشنامه داخلی : مراحعه به خانه یا محل کار پاسخ دهندگان
• پرسشنامه به روش نامه :  از روش های در حال انقراض هستش 🙂 پست پرسشنامه به ادرس پاسخ دهندگان

طراحی پرسشنامه خوب

محققان همیشه امیدوارند که داده های به دست آمده قابل استفاده باشند. اگر پرسشنامه بیش از حد پیچیده باشد، این احتمال وجود دارد که پاسخ دهنده دچار سردرگمی شود و یا آن را رها کند و یا اشتباه پاسخ دهد. به عنوان پدیدآورنده پرسشنامه ممکن است نیاز باشد تا چندین نوع پرسشنامه را ایجاد کنید تا دست اخر به نتیجه ایده آل برسید.

حرف آخر

این نکات را نیز حین ایجاد پرسشنامه بهتر است که رعایت کنید :

• محدوده تحقیق خود را مشخص کنید : شفایفت موضوع همیشه برای پاسخ دهندگان مهم است و این اولین مرحله در ایجاد یک پرسشنامه خوب است. پس از مشخص شدن هدف پرسشنامه می توانید روند طراحی آن را آغاز کنید.
• ساده سوال کنید : سوالات باید براحتی قابل درک باشند و پیچیده نباشند. اگر سوالات مبهم نیز باشند، پاسخ ها نیز مبهم خواهد بود!
• هر بار فقط یک سوال بپرسید : در حد سوال همیشه یک سوال را بپرسید! و از چند سوالی کردن یک سوال پرهیز کنید. به عبارت بهتر کلمه و اگر باعث دو سوالی شدن سوال شما می شود حذف کنید و ان را سوالی جداگانه در نظر بگیرید.
• کاربر را محدود نکنید : برای پاسخ کابر را محدود نکنید و هنگام طرح سوال و پاسخ انعطاف کاربر محدود نکنید. ممکن است کاربر جواب مورد نظرش بین پاسخ های شما نباشد. این امکان را به او بدهید که در این صورت بتواند پاسخ خود را مکتوب کند.
• مخاطب خود را بشناسید : به عنوان مثال برای مخاطبین فارسی زبان، ایجاد پرسشنامه انگلیسی کاری بی ثمر خواهد بود!